.jpg)
Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn. Bệnh có biểu hiện và gây biến chứng trên khắp các hệ cơ quan trong cơ thể. Nếu không được điều trị và can thiệp tích cực, lupus có thể đe dọa tính mạng. Theo thống kê, trong số các bệnh nhân bị lupus ban đỏ, 90% là nữ giới. Lứa tuổi thường gặp là từ 15 đến 50 tuổi và bệnh chiếm tỷ lệ 50/100.000 dân.
Các nhà khoa học Israel và Mỹ đã tạo ra một bước ngoặt trong nghiên cứu bệnh lupus ban đỏ mở ra một hướng điều trị mới trong tương lai. Bên cạnh đó đây còn là một tiềm năng để phát triển các phương pháp chữa các bệnh khác như bệnh Alzheimer và Parkinson.
Lupus ban đỏ là bệnh gì?
Lupus ban đỏ được chia thành 2 thể chính là: lupus ban đỏ dạng đĩa và lupus ban đỏ hệ thống. Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh thường gặp trong các bệnh lý tự miễn. Nguyên nhân của bệnh lupus nói riêng và các bệnh lý tự miễn nói chung là do cơ thể có những sai lệch về đáp ứng miễn dịch, dẫn đến hệ miễn dịch chống lại chính những cơ quan trong cơ thể. Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh lupus ban đỏ nhưng có thể kiểm soát được nếu điều trị đúng cách ngay từ đầu.
Cơ chế gây bệnh lupus ban đỏ
Vai trò của hệ miễn dịch là tạo hàng rào phòng thủ, giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của các tác nhân lạ (vi khuẩn, virus...). Tuy nhiên, trong cơ thể bệnh nhân mắc lupus ban đỏ hệ thống cũng như các bệnh lý có cơ chế tự miễn khác, hệ thống miễn dịch hoàn toàn mất đi khả năng phân biệt “lạ - quen”, tưởng nhầm chính mô của cơ thể cũng là vật lạ nên phản ứng tạo ra kháng thể chống lại các tế bào của hầu hết cơ quan.
Cho đến nay, nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được chứng minh rõ ràng. Tuy nhiên, có một số giả thiết tạm chấp nhận là lupus ban đỏ hệ thống là hệ quả của sự tương tác qua lại nhiều yếu tố.
Trong đó, có một số yếu tố có vai trò nổi bật hơn hẳn như:
Di truyền: người có tiền sử gia đình anh chị em ruột bị mắc lupus ban đỏ hệ thống thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 20 lần so với người bình thường
Môi trường: do các tác nhân nhiễm khuẩn, tiếp xúc với các loại hóa chất, ánh nắng mặt trời
Nội tiết: bệnh gặp chủ yếu ở giới nữ trong độ tuổi sinh sản... Ngoài ra, một số thuốc như hydralazine, procainamide, isoniazid, sulfonamide, phenytoin, penicillamine có thể gây bệnh giống như lupus nên dễ chẩn đoán nhầm với lupus thực sự. Đồng thời, các thuốc tránh thai cũng đã được ghi nhận là có vai trò trong việc khởi động hay làm bệnh nặng thêm.
Triệu chứng của lupus ban đỏ
Do là một bệnh hệ thống, lupus có biểu hiện trên hầu hết các cơ quan. Đồng thời, các triệu chứng của lupus ban đỏ hệ thống có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau nhiều tháng, nhiều năm.
Biểu hiện trên da của bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống
Da: Đây là triệu chứng thường dễ nhận thấy nhất. Có đến 3/4 số bệnh nhân tự thấy các ban đỏ nổi bất thường trên da. Trong đó, hồng ban có dạng hình cánh bướm ở mặt là một dấu hiệu rất đặc trưng của lupus. Ngoài ra, thương tổn trên da còn gặp ở những vùng hở khác như cổ, bàn tay... Các tổn thương này nhìn chung rất nhạy cảm với ánh nắng. Bên cạnh đó, tổn thương da do lupus còn có dạng các bọng nước, dát xuất huyết. Niêm mạc trong miệng, vùng hầu họng dễ lở loét nhưng không đau. Tóc vàng, dễ gãy và rụng nhiều.
Tim: bệnh nhân có thể biểu hiện đau ngực, khó thở giống viêm cơ tim, màng tim. Đôi khi bệnh đã diễn tiến nặng, gây suy tim.
Phổi: Triệu chứng của viêm phổi, viêm màng phổi cũng hay gặp và có thể suy hô hấp.
Khớp: Viêm khớp là một biểu hiện rất hay gặp, làm cho bệnh nhân khó vận động và đi lại.
Máu: Đa số người bệnh đều có thiếu máu từ mức độ nhẹ đến nặng với biểu hiện da xanh, niêm nhạt, môi tái, hạn chế khả năng gắng sức. Xét nghiệm huyết đồ thấy có thể giảm cả ba dòng tế bào máu: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Thận: Viêm thận do lupus là một chẩn đoán thường gặp trong nhóm bệnh lý viêm thận tự miễn. Người bệnh đến khám có thể do tiểu đục, tiểu máu, phù toàn thân, tăng huyết áp. Xét nghiệm nước tiểu thấy bất thường và đôi khi có thể cần xác chẩn bằng sinh thiết thận.
Ngoài ra, thực tế trên lâm sàng, phần lớn các bệnh nhân đến khám vì các biểu hiện không đặc hiệu như sút cân, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ âm ỉ, rụng tóc, viêm loét miệng kéo dài, đau các khớp nhỏ. Thậm chí nhiều trường hợp chỉ vì bị đau mỏi cơ, rối loạn kinh nguyệt.
Các triệu chứng của lupus thường diễn biến thành những đợt cấp tính, xen kẽ giữa những thời gian lui bệnh. Trong giai đoạn đầu của bệnh, các triệu chứng thường mơ hồ giống với nhiều bệnh lý khác cho nên kể từ lúc có những triệu chứng đầu tiên cho đến khi xác chẩn được bệnh thì có thể đã chậm trễ vài năm.
Biến chứng của bệnh Lupus ban đỏ
Bệnh lupus ban đỏ diễn biến phức tạp, tiến triển thành từng đợt, đợt sau nặng hơn đợt trước và gây tổn thương gần như toàn bộ các cơ quan trong cơ thể như thận, hệ tạo máu, tim mạch, thần kinh, tiêu hóa, hô hấp,... Trong trường hợp nặng, bệnh có thể đe dọa tính mạng bệnh nhân.
Nếu bệnh không được điều trị kiểm soát bệnh lupus ban đỏ có thể gây ra những tổn thương nặng nề ở hầu hết các cơ quan nội tạng theo các hệ cơ quan, tương xứng với các triệu chứng biểu hiện.
Tại tim: Bệnh Lupus ban đỏ hệ thống có thể gây viêm cơ tim, tràn dịch màng tim. Tình trạng kéo dài có thể gây suy tim mạn. Ngược lại, một số trường hợp diễn tiến tối cấp, viêm cơ tim cấp, gây suy tim cấp, người bệnh đột ngột tử vong do trụy mạch.
Tại phổi: Bệnh nhân có thể khó thở, suy hô hấp cấp do tràn dịch màng phổi, viêm phổi.
Tại thận: Tổn thương lupus gây phá hủy cầu thận bằng các phản ứng viêm cầu thận, tiến triển đến suy thận.
Tại hệ tạo máu: Lupus ban đỏ hệ thống có thể gây thiếu máu, xuất huyết. Thiếu máu diễn tiến kéo dài cũng gây ảnh hưởng đến hoạt động của các hệ cơ quan. Đồng thời, tình trạng xuất huyết lại làm nặng thêm vấn đề thiếu máu và nguy hiểm đến tính mạng nếu gây xuất huyết não, chèn ép não.
Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp các biến chứng do điều trị thuốc ức chế miễn dịch. Hệ thống miễn dịch không còn đảm bảo chức năng vốn dĩ của nó, cơ thể dễ mắc các tác nhân lây nhiễm mà không thể chống cự lại được. Tình trạng nhiễm trùng diễn tiến nhanh, dẫn đến nhiễm khuẩn huyết, bệnh nhân dễ rơi vào sốc và tử vong.
Nghiên cứu mới mở ra hướng điều trị lupus ban đỏ
Lupus là một bệnh tự miễn mạn tính có thể tấn công các bộ phận khác nhau của cơ thể như da, các khớp, các cơ quan nội tạng.
Theo The Jerusalem post, các nhà nghiên cứu từ Viện công nghệ sinh học quốc gia ở Negev (NIBN), Đại học Ben-Gurion, Israel, phối hợp với Viện công nghệ sinh học quốc gia và Viện y tế quốc gia Mỹ (NIH) đã tạo ra một bước đột phá trong việc mổ xẻ bệnh lý của bệnh Lupus ban đỏ (Lupus disease) mở đường cho một phương pháp chữa trị cho bệnh tự miễn.
Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã chỉ ra cách ADN ty thể (mitochondrial DNA - mtDNA), kích hoạt các bệnh tự miễn. Ty thể là các bào quan tế bào sản xuất hầu hết năng lượng của tế bào và rất cần thiết cho chức năng và bảo trì của tế bào.
AND ty thể là nguyên nhân gây các bệnh tự miễn
Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra một cơ chế độc đáo trong đó ADN ty thể đi ra khỏi tế bào thông qua một kênh protein lớn (large protein channel). ADN ty thể này được hệ miễn dịch xác định là một vật thể lạ nên kích hoạt phản ứng miễn dịch và gây ra một số bệnh.
Các nhà nghiên cứu đã phát triển một phân tử mới để ngăn chặn sự hình thành kênh protein, nhờ đó ngăn chặn được ADN ty thể, cũng như các protein gây chết tế bào. Điều này ngăn cản sự giải phóng ADN ty thể như trong bệnh lupus và ngăn ngừa chết tế bào như ở bệnh Alzheimer và Parkinson.
Đến nay, nhóm nghiên cứu đã thành công đáng kể với bệnh lupus trong các mô hình chuột và bắt đầu thực hiện các bước tiếp theo đối với các bệnh khác.
Lupus ban đỏ là một bệnh tự miễn nguy hiểm, hiện nay không có phương pháp để điều trị triệt để. Nghiên cứu này như là một bước đột phá, có ứng dụng rất lớn trong việc phát triển một phương pháp điều trị hoàn toàn bệnh lupus ban đỏ và các bệnh tự miễn khác. Hy vọng thông tin này hữu ích với quý bạn đọc.
XEM THÊM:
.jpg)
.png)
.png)
